Ονομάζομαι Ραμιώτης Αλέξανδρος, είμαι 19 ετών και φοιτητής οικονομικών στο ΟΠΑ. Είμαι συντονιστής του Fridays For Future Ελλάδας, μέλος του Fridays For Future Climate Education International, ιδρυτής του Fridays For Future Climate Education Ελλάδος, συντονιστικό μέλος του Local Conference of Youth Ελλάδος, συνεργαζόμενος φοιτητής του Research laboratory on Socio-Economic and Environmental Sustainability του ΟΠΑ και ιδρυτικό μέλος του, εν δημιουργία, “Youth Delegation Programme”. Ακόμη, συμμετέχω σε αριστερές συλλογικότητες τόσο σε φοιτητικό όσο και σε ένα γενικότερο κοινωνικό πλαίσιο.
Όντας άτομο με ευρύτερους κοινωνικούς προβληματισμούς, η ενασχόληση μου με τον ακτιβισμό ήταν ένα κοινωνικό καθήκον. Η εντατικότερη ενασχόληση μου με την κλιματική κρίση άρχισε μια εποχή που ακόμα δεν συζητούνταν τόσο ούτε πολιτικά αλλά ούτε και κοινωνικά ενώ ήταν ήδη επιστημονικά γνωστό ότι είναι η μεγαλύτερη κρίση που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε. Αλλά και σήμερα, που το ζήτημα είναι ευρέως γνωστό, ο αγώνας των συλλογικοτήτων και των ακτιβιστών είναι πολύ μεγάλος γιατί έχουμε να αντιπαλέψουμε και την συστημική «αποπολιτικοποίηση» της κλιματικής απορρύθμισης.
Την αφαίρεση δηλαδή των ευθυνών του καπιταλιστικού συστήματος στην εντατικοποίηση της κρίσης και την καλλιέργεια της αντίληψης ότι η κλιματική κρίση μπορεί να μετριαστεί και στα πλαίσια του παρόντος συστήματος, μέσω του «πράσινου καπιταλισμού». Μέρος φυσικά της καπιταλιστικής ευθύνης, είναι και η γρήγορη μόδα που πασχίζει να κρυφτεί κάτω από τον μανδύα της «βιώσιμης ανάπτυξης».
View this post on Instagram
Τι είναι η γρήγορη μόδα;
Η έννοια της «γρήγορης μόδας» ξεκίνησε με τη μαζική παραγωγή φθηνών ρούχων, με τον όρο να καθιερώνεται επίσημα τη δεκαετία του 1990. Το μοντέλο παραγωγής της γρήγορης μόδας έχει ως εξής: Τα ρούχα, εμπνευσμένα από τις Εβδομάδες Μόδας ανά τον κόσμο, σχεδιάζονται ταχύτατα. Τα πατρόν και οι οδηγίες μεταφέρονται στους εργάτες των εργοστασίων και χρησιμοποιούνται ως υπόδειγμα για την κατασκευή των ενδυμάτων. Αφού πρώτα έχουν μεταφερθεί με μέσα μεταφοράς που απαιτούν κυρίως ορυκτά καύσιμα και μεγάλο όγκο πλαστικών συσκευασιών για την φύλαξη και την αποθήκευση τους, τα ρούχα, συγκεντρώνονται στα κέντρα διανομής.
Μετά την διανομή, τα ενδύματα φτάνουν στα καταστήματα, τακτοποιούνται, και πλέον, αποτελούν προϊόντα διαθέσιμα προς πώληση. Υπάρχουν fast fashion brands που μπορούν να πραγματοποιήσουν την παραπάνω διαδικασία σε μόλις 25 μέρες. Δηλαδή, υπάρχουν εταιρείες που μπορούν να μεταφέρουν ένα ρούχο από ένα εργαστήριο σχεδιασμού στα χέρια των καταναλωτών μέσα σε έναν μήνα…
Η γρήγορη μόδα συνδέεται άμεσα με την υπερπαραγωγή και την υπερκατανάλωση, ως άμεσες αντιλήψεις του παραγωγικού μας συστήματος, ενώ η περιβαλλοντική καταστροφή και η εργασιακή εκμετάλλευση είναι οι συνέπειες αυτής.
View this post on Instagram
Πώς η γρήγορη μόδα και οι ταχύτατοι ρυθμοί της, συνδέονται με τα περιβαλλοντικά ζητήματα;
Η γρήγορη μόδα είναι η δεύτερη πιο ρυπογόνα βιομηχανία παγκοσμίως. Πιο συγκεκριμένα, η βιομηχανία αυτή δαπανά τεράστιες ποσότητες νερού για την παραγωγή των υφασμάτων(περίπου 3.000 λίτρα νερού για ένα βαμβακερό πουκάμισο) ενώ οι τοξικές χημικές ουσίες που περιέχονται στις βαφές καταλήγουν, πλειοψηφικά, σε ωκεανούς. Ακόμη, κύριο υλικό είναι ο πολυεστέρας ο οποίος κατασκευάζεται από ορυκτά καύσιμα και κατά την πλύση εκκρίνει μικροπλαστικά που κατά την διάσπαση τους δημιουργούν μια τοξική ουσία η οποία συμβάλλει τόσο στην μόλυνση των υδάτων όσο και στην μόλυνση της ατμόσφαιρας.
Φυσικά λόγω της τεράστιας παραγωγής ειδών ρουχισμού, τα υφάσματα και τα ρούχα που περισσεύουν και δεν μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν, τοποθετούνται σε χώρους «υγειονομικής ταφής» όπου καταστρέφονται μέσω της καύσης. Μια διαδικασία που έχει απίστευτα καταστροφικές συνέπειες για το περιβάλλον και την ζωή των έμβιων όντων λόγω των αερίων που εκπέμπονται κατά την καύση. Και εννοείται ότι κι εδώ η καπιταλιστική ευθύνη είναι καίρια. Η γρήγορη μόδα δεν παράγει απλά σε πολύ γρήγορους ρυθμούς, αλλά και αλλάζει εξίσου γρήγορα έτσι ώστε να παραμένει αμείωτη η κατανάλωση με σκοπό φυσικά την συνεχόμενη αύξηση του πλούτου των κεφαλαιοκρατών.
Ένα άλλο σημείο εξίσου σημαντικό, που επαφίεται περισσότερο στο κομμάτι της κλιματικής δικαιοσύνης, είναι η εργασιακή εκμετάλλευση που συντελείται στα sweatshops, τα εργοστάσια παραγωγής ρούχων. Τα sweatshops είναι κυρίως εγκατεστημένα στην Κίνα και στο Μπαγκλαντές(τους μεγαλύτερους εξαγωγούς ρούχων παγκοσμίως),λόγω τόσο της έλλειψης περιβαλλοντικών νόμων αλλά και λόγω του πολύ φθηνού εργατικού δυναμικού. Η απασχόληση ενηλίκων και ανηλίκων με εξαντλητικά ωράρια αλλά και πενιχρούς μισθούς συνθέτουν την άλλη πραγματικότητα της γρήγορης μόδας που απολαμβάνει την συστημική κάλυψη αφού «φέρνουν κέρδος». Μιλάμε λοιπόν για ένα φαύλο κύκλο περιβαλλοντικής καταστροφής και καπιταλιστικής εκμετάλλευσης τον οποίο πρέπει άμεσα να σπάσουμε!
View this post on Instagram
Γιατί η χρήση μιας tote τσάντας ή το thrifting αποτελούν τακτικές που δεν επαρκούν για την επίλυση αυτού του είδους προβλημάτων;
Η χρήση tote τσάντας ή το thrifting σίγουρα δεν αποτελούν λύσεις του προβλήματος. Και αυτό γιατί το ζήτημα δεν είναι μόνο να αμφισβητήσουμε τα προϊόντα παραγωγής και κατανάλωσης αλλά τον σκοπό της παραγωγής και της κατανάλωσης. Και εφόσον μιλάμε εντός των καπιταλιστικών πλαισίων ο σκοπός είναι η αύξηση του κέρδους και αυτός παραμένει ο ρυθμιστής της αγοράς. Οπότε, η στροφή π.χ προς τις tote bags στην αρχή μπορεί να φαινόταν «οικολογική» στην πορεία όμως εγκολπώθηκε από τον καπιταλισμό και δημιουργήθηκε μια νέα αγορά παραγωγής tote bags, είτε κακής ποιότητας και φθηνής τιμής που θα θέλουν συνεχώς αλλαγή είτε καλής ποιότητας αλλά αυξημένης τιμής που δεν θα προτιμούνται.
Το ίδιο ισχύει και για το thrifting. Λόγω του fast fashion, παράγονται ρούχα από κακής ποιότητας υλικά και συνεπώς, με την πάροδο του χρόνου καταστρέφονται και δεν μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν, άρα το thrifting δεν μπορεί να καλύψει τις απαραίτητες ανάγκες. Ακόμη και άλλες μορφές «ατομικής ευθύνης», που προβάλλονται ως σωτήριες είναι ανεπαρκείς και ανέφικτες, όπως η χρήση χάρτινων καλαμακίων που εν τέλει συνεχίζουν να προωθούν το σκεπτικό την εκ νέου χρήσης και όχι της επαναχρησιμοποίησης ή η λεγόμενη «ανακύκλωση ρούχων» που δεν είναι εφικτή λόγω των μικροπλαστικών που υπάρχουν στα είδη ρουχισμού και τα οποία δεν μπορούν να αποκοπούν.
Ένα άλλο σημαντικό σημείο είναι πως τα ίδια τα προϊόντα(π.χ τα είδη ρουχισμού) που δημιουργούνται με ανθρώπινους όρους και φιλικά προς το περιβάλλον υλικά, εντός του συστήματος, θεωρούνται «καινοτομίες» και δημιουργούν ολιγοπώλια, με αποτέλεσμα να μην είναι προσβάσιμα σε όλους τους ανθρώπους. Συνεπώς η υιοθέτηση βιώσιμων πρακτικών είναι και ζήτημα ταξικό, συνεπώς όχι βιώσιμο.
Οι μόνες ατομικοκοινωνικές ευθύνες που μπορώ να καταλογίσω ως χρήσιμες είναι η ενημέρωση, η ευαισθητοποίηση και η συμμετοχή σε κινήματα/συλλογικότητες που έχουν ως στόχο τόσο την αλλαγή αυτού του συστήματος που καταστρέφει το περιβάλλον, και μέσω της γρήγορης μόδας, όσο και την δημιουργία μιας κοινωνικής συνείδησης ριζοσπαστικά οικολογικής.
Φυσικά, η υιοθέτηση «βιώσιμων» εναλλακτικών είναι θεμιτές και χρήσιμες όταν δεν αλλάζει μόνο το προϊόν της κατανάλωσης αλλά και η ίδια η κατανάλωση, κάτι που σε μία εποχή πολλαπλών κρίσεων είναι αρκετά δύσκολο. Με σιγουριά όμως μπορώ να πω, πως αν και το thrifting ή άλλες τέτοιες πρακτικές δεν θα σώσουν τη κατάσταση, δεν την δυσχαιρένει όσο το fast fashion, όποτε εφόσον είναι δυνατόν ας τις προτιμούμε.
Ο μόνος τρόπος ουσιαστικής αλλαγής είναι η ριζοσπαστικά οικολογικός αγώνας. Για αυτό λοιπόν ήρθε η ώρα να «κόψουμε» αυτό το «αόρατο χέρι» που ρυθμίζει την αγορά και να στραφούμε στην αποανάπτυξη(και όχι στην «βιώσιμη ανάπτυξη»).
View this post on Instagram
Πιστεύεις ότι υπάρχει χρόνος και «χώρος» για την στροφή σε πιο βιώσιμες εναλλακτικές και ευρύτερα για την αλλαγή της βιομηχανίας;
Η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή είναι σαφής. Οι ανθρώπινες δραστηριότητες έχουν επιφέρει μη αναστρέψιμες αλλαγές στο κλίμα, και μία από αυτές τις δραστηριότητες είναι και η βιομηχανία της γρήγορης μόδας. Η μέση θερμοκρασία της γης έχει ήδη αυξηθεί κατά 1.2 βαθμούς κελσίου σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα, την στιγμή που ο στόχος είναι να μην αυξηθεί περισσότερο από 1.5. Αυτά, και άλλα πολλά απογοητευτικά στοιχεία, δεν πρέπει να μας ωθήσουν στην απραξία αλλά στην εντατικοποίηση του συμπεριληπτικού οικολογικού αγώνα.
Ο χρόνος για την αλλαγή, αν και λίγος, με συντονισμένη δουλειά, με άμεσες αλλαγές και άμεσα μέτρα μπορεί να αποβεί σωτήριος. Πλέον το διακύβευμα της αλλαγής έγκειται στο πως τα κινήματα θα λειτουργήσουν, πόσο ριζοσπαστικά θα είναι αλλά και με ποιο τρόπο θα πιέσουν τις κυβερνήσεις ανά το παγκόσμιο. Και κατά την γνώμη μου η ριζοσπαστικοποίηση και η πίεση πρέπει να είναι μεγάλη και διαρκής, εφόσον μιλάμε για την τελευταία μας ελπίδα.
Ήρθε η ώρα να αμφισβητήσουμε και να μεταβάλουμε τον ίδιο τον τρόπο παραγωγής και όχι μόνο το ποιος θα κατέχει τα μέσα παραγωγής. Ήρθε η ώρα να αμφισβητηθούν οι εργασιακές συνθήκες των sweatshops. Ήρθε η ώρα να αμφισβητηθεί η χρησιμότητα της συνεχόμενης ανάπτυξης αλλά και το πόσο εν τέλει συμβάλλει στην κοινωνική ευημερία. Ήρθε η ώρα να αμφισβητηθεί η καπιταλιστική προοπτική της κατανάλωσης.
Πρέπει ακόμη να αμφισβητηθεί και η ίδια η «βιώσιμη ανάπτυξη» ή αλλιώς «πράσινος καπιταλισμός», καθώς η ανάπτυξη(με καπιταλιστικούς όρους) δεν μπορεί να είναι ούτε καθολικά βιώσιμη(λόγου του ταξικού χαρακτήρα της καπιταλιστικής βιωσιμότητας) αλλά ούτε και κοινωνικά χρήσιμη. Το ζητούμενο δεν είναι να προσαρμόσουμε το περιβάλλον στις δραστηριότητες μας, πχ μέσω της γεωμηχανικής, αλλά εμείς να προσαρμοστούμε στις δυνατότητες του περιβάλλοντος. Εξάλλου οι περίσσιες ανάγκες είναι κοινωνικές κατασκευές, συνεπώς έχουν την δυνατότητα μεταβολής.
Το ζητούμενο είναι να παράγουμε και να καταναλώνουμε όσα χρειαζόμαστε κόντρα στην υπερπαραγωγή και την υπερκατανάλωση, και αυτή πρέπει να είναι η ουσία του σύγχρονου ριζοσπαστικού αγώνα. Είναι ένας αγώνας δύσκολος και συγκρουσιακός με το σύστημα και τους μηχανισμούς του, αλλά είμαι αισιόδοξος στο ότι η ριζοσπαστική αριστερά μπορεί να τα καταφέρει!
View this post on Instagram
Ποιες θα είναι οι επιδράσεις στην καθημερινότητα μας εάν δεν λάβουμε άμεσα δράση;
Αυτό είναι ένα σενάριο που δεν θέλω ούτε να σκέφτομαι. Μπορεί και σε αυτό το κομμάτι η επιστήμη να έχει προσπαθήσει να ιχνηλατήσει πιθανά σενάρια και να έχει αποφανθεί με μια γενικότητα σε κάποιες καταστάσεις πχ ένταση των καιρικών φαινομένων, ερημοποίηση περιοχών κλπ. αλλά στην πραγματικότητα δεν μπορούμε να προβλέψουμε τις αντιδράσεις της φύση.
Διαχρονικά όποτε προσπαθήσαμε να οριοθετήσουμε την φύση ή να υποθέσουμε ότι μπορούμε να προβλέψουμε τις φυσικές αντιδράσεις, κυρίως μέσω της γεωμηχανικής πχ με το χτίσιμο τειχών στην θάλασσα ως «περιοριστές» των κυμάτων κατά τις σεισμικές έρευνες ή η εισαγωγή θείου στην ατμόσφαιρα, τα αποτελέσματα ήταν πάντοτε ανυπολόγιστα. Αυτό που με σιγουριά μπορώ να πω είναι ότι η αδιαλλαξία των παραγωγικών σχέσεων και του τρόπου παραγωγής θα οδηγήσει σε συνέπειες καταστροφικές για την έμβια, και δη για την ανθρώπινη, ύπαρξη. Η κλιματική αλλαγή είναι ζήτημα πολιτικό και ως τέτοιο πρέπει να αντιμετωπίζεται!
Βρες τον Αλέξανδρο εδώ: LinkedIn: Alexandros Ramiotis | Instagram: @ramiwthss
Διάβασε επίσης:
- Βασίλης Ζούλιας: Όταν αρχίζουν να σε αντιγράφουν σε τέτοιο βαθμό αντιλαμβάνεσαι ότι έχεις κερδίσει την υπογραφή σου
- Άννα Μαρία Σουπιώνη: Επόμενος στόχος μου; Η δική μου στήλη σε περιοδικό και ένα κανάλι στο YouTube!
- Συζητώντας με την αρθρογράφο, μοντέλο Νάσια Μάτσα: New York, rape culture, modeling και digital fashion